Waar ons voorgeslagte grootgemaak is met die idee om te vég vir hul huwelike, ten spyte van wát ook al, beskou mense die situasie vandag anders. Skei is meer aanvaarbaar en makliker. Maar skei mense vir die regte redes? Kan ’n huwelik ’n buite-egtelike affair oorleef? O ja, meen sommige mense. Solank die oortreder jammer is oor sy/haar fout en om verskoning vra. Maar wat as dit wéér gebeur? Moet jy weer en weer vergewe en elke keer ’n stukkie van jouself verloor? Of is dit waaroor “tot die dood ons skei” gaan?
Marie* het ná 25 jaar agtergekom daar is probleme in haar huwelik. Haar man het saam met ’n getroude vrou ingetrek. “Ek het die skeisaak begin, maar omdat ek ’n wedergebore kind van God is, het ek ’n vreeslike stryd gehad om te skei. Ek het dit baie moeilik gevind en die Here het verskeie kere met my gepraat.”
Uiteindelik is sy wel geskei. “Ek was binne gemeenskap van goedere getroud en het uitgestap met niks. Ek is net baie dankbaar dat ek met geen leuens en geen skuldige gewete steeds die Here kan aanbid.”
Kenners meen dat ’n heteroseksuele huwelik nie homoseksualiteit kan oorleef nie. In Nadia* se geval het dit wel. Sy en haar man was baie verlief en alles het goed gegaan. Tot op ’n dag, toe hy haar vertel het dat hy al geëksperimenteer het met ander mans.
“Ek was aanvanklik bang om vrae te vra omdat ek bang vir die waarheid was. In die eerste jaar van ons huwelik het ons so te sê op skei gestaan. Ons is in Julie getroud en in September het hy op Facebook gay mans begin kontak. Ek het die volgende Januarie daarvan uitgevind. Ons het dinge uitgeklaar en ons huwelik is vandag sterker as ooit tevore. Alle dank en eer aan ons Hemelse Vader, wat ’n meesterplan met ons lewens het.”
Verander die reëls? Of nie?
Die meeste mense en sommige kenners is dit eens dat daar uitsonderings is vir egskeidings omdat dit nooit deel van die Here se wil sal wees dat jy ’n leeftyd lank fisiek of emosioneel afgetakel moet word nie.
Lindi Wademan, ’n egskeidingsprokureur van Herold Gie Prokureurs in Kaapstad, sê: “Dit is belangrik om te onderskei tussen gevalle waar ’n egskeiding onvermydelik en selfs in die beste belang sal wees van die party wat wil skei. Hier verwys ek na gevalle waar een party en/of die kinders se veiligheid verseker moet word as gevolg van fisiese of emosionele geweld, waar een party aan ’n psigologiese persoonlikheids- of gedragsversteuring ly, byvoorbeeld verslawing (drank, dwelms of pornografie) of byvoorbeeld indien enige party se seksuele voorkeur (na die ander geslag) verander.”
Kenners meen dat ’n egskeiding in die volgende gevalle soms wel die regte uitweg is:
1. Waar daar ernstige fisieke, seksuele of emosionele mishandeling plaasvind teenoor een van die huwelikslede of (nog erger!) hul kinders.
2. Waar daar herhaaldelike buite-egtelike verhoudings plaasvind, sonder dat die skuldige huweliksmaat enigsins ’n poging aanwend om sy weë te verander.
3. Wanneer een van die huweliksmaats erken dat hulle eintlik homoseksueel of lesbies is en dit nou eers ontdek het.
4. Wanneer albei partye eerlik kan sê dat hulle absoluut alles in hul vermoë probeer het om die huwelik te laat werk.
5. Indien een van die partye ’n baie ernstige verslawing het wat die gesin verwoes en weier om hulp te soek hiervoor.
Wanneer om nié te skei nie . . .
Lindi sê: “In ander gevalle is die kans op die herstel van ’n huwelik altyd ’n moontlikheid. Klein irritasies soos slegte gewoontes, inmenging van familie of vriende, finansiële druk of slegs ’n verskil in opinies is volgens my mening konflik wat opgelos kan word indien albei partye bereid is om aan die verhouding te werk en, indien nodig, huweliksberading ondergaan,” verduidelik Lindi.
Dit is egter nooit reg om te skei as jy enigsins twyfel of dit die regte ding is om te doen nie, meen kenners. As daar geringe persoonlikheids- of belangstellingsverskille is, ’n probleem met kommunikasie is of ’n probleem is met seks (jul sekslewe is saai of daar is libido-verskille), is dit beslis nie ’n geldige rede nie.
As ’n eenmalige buite-egtelike verhouding plaasgevind het en daar by albei partye sekerheid is dat dit nie weer gaan gebeur nie, is ’n egskeiding ook nie die gewenste oplossing nie. En as jy ooit die verskoning: “Hy/sy maak my nie meer gelukkig nie” gebruik, het julle nog ’n lang pad om te stap voor egskeiding eers oorweeg behoort te word.
Wat is die realiteit vandag?
In ’n perfekte wêreld leef mense volgens bogenoemde reëls, maar in realiteit lyk dinge anders en volgens Lindi is daar gewoonlik ’n paar redes waarom mense vandag skei – nie net een aspek nie. ’n Paar van die hoofredes wat sy in die praktyk sien, is die volgende:
• ’n Gebrek aan sinvolle kommunikasie.
• Ontrouheid/buite-egtelike verhoudings.
• Geen gemeenskaplike belange nie.
• Finansiële redes.
• Seksuele onaanpasbaarheid.
• ’n Onvermoë om mekaar te aanvaar en ’n wil om mekaar te verander.
• ’n Tekort aan ondersteuning in byvoorbeeld beroepe, belangstellings of stokperdjies.
• Paartjies bestee te min tyd saam of maak nie tyd vir mekaar nie.
• Onwilligheid om aan die verhouding te werk.
• Onwilligheid om te erken dat hulle nodig het en weiering om huweliksberaders of terapeute te raadpleeg.
• Inmenging van skoonfamilie of ander mense.
• Hersaamgestelde gesinne waar stiefkinders of stiefouers byvoorbeeld nie oor die weg kom nie.
• Emosionele, verbale of fisiese mishandeling.
• Geloofsredes of verskillende waardes.
Sy vertel dat die egskeidingsyfer die afgelope dekade gewissel het. Volgens die egskeidingstatistieke wat deur die Departement van Justisie uitgereik is, is daar in 2004 ’n totaal van 176 521 huwelike geregistreer teenoor 31 768 egskeidings, maar in 2012 het dié syfers met 6% gedaal met 167 264 huwelike teenoor 20 980 egskeidings. Die syfers vir egskeidings het die afgelope tydperk weer gestyg met 28% tot 50 517 sake gedurende die 2012/13 jaarlikse verslag. Die finansiële druk weens die ekonomie, asook ontrouheid, is tans die grootste redes vir egskeiding.
Wat sê God se Woord hieroor?
Düring Cornelius, ’n leraar van Potchefstroom, sê: “Die beginsel van egskeiding druis in teen die Here se Woord en Sy wonderlike plan wat Hy vir elke huwelikspaar bedink. Ons as mense het egter in sondige rebellie teen God se handewerk kom besoedel. As gevolg van hierdie gebrokenheid kom ’n berader soms by die punt waar hy twee mense, nadat alle weë tot versoening uitgeput is en een of beide partye steeds daarop uit is om die ander te verwoes, aanraai om eerder uitmekaar te gaan. Dit moet egter as ’n laaste uitweg gesien word en is die gevolg van voortgesette bombardering en vernietiging van mekaar se menswees, asook ’n onvermoë by een of beide die partye om Christus se genesing en herstel in hulle lewe te laat deurwerk.”
Düring is van mening dat die hedendaagse verbruikerskultuur se vingermerke ook duidelik op huweliksverhoudings afgevee het. “Die oomblik wat ’n verbruikersproduk probleme gee, ruil ek dit in – of dit die ketel of die krapperige huweliksmaat is. Ons doen nie meer moeite met verhoudings nie. Ons raak liefs so vinnig as moontlik van die probleem ontslae. In die geval van die huwelik is die egskeidingshof dus die ideale, vinnige opsie,” verduidelik hy.
“Egskeiding is nooit ’n oplossing nie – dis hoogstens ’n nooduitgang. Daar is geen wenners in egskeiding nie. Niemand stap heel uit ’n egskeiding nie. Waar daar kinders is, is hulle die grootste verloorders van die gebroke huwelik.”
Is dit werklik te maklik om te skei?
Aletta Loubser, ’n egskeidingsprokureur van Jeffreysbaai, sê: “Vroeër kon partye slegs deur hooggeregshowe aansoek doen vir egskeidings. Die hoofredes wat persone aanvoer vir die onherstelbare verbrokkeling van hul huwelike sluit onder ander in ’n gebrek aan kommunikasie tussen die partye, asook dat die partye nie meer lief vir mekaar en aangetrokke tot mekaar is nie. Soms is daar meer ernstige faktore wat ’n rol kan speel soos egbreuk, gesinsgeweld, asook die misbruik van alkohol en dwelms,” verduidelik Aletta.
Die egskeidingsproses het in ’n sekere sin makliker geword. “Deesdae is dit prosedureel meer toeganklik vir persone om howe te nader om te skei, aangesien persone nou die keuse het om selfs persoonlik en sonder gespesialiseerde regshulp hul plaaslike streekshowe te nader om te skei. Daar word ook egskeidingsaansoeke gebring deur verskeie bevolkingsgroepe in ons samelewing, wat vroeër baie beperk was.
“Daar is geen verpligting en vereistes wat die partye dwing om aan hulle huwelik te werk nie. Aspekte wat in ag geneem moet word met ’n egskeiding, is die reëlings in verband met die kinders, onderhoud, verdeling van die bates en kostes. Die proses kan vinnig afgehandel word indien die partye oor al die aspekte saamstem. Die proses duur langer as meer konflik bestaan of as dit langer neem om inligting te bekom,” sê Lindi.
Oorweeg die volgende as jy wil skei . . .
* Het jy steeds gevoelens vir jou maat? As jou maat jou sleg behandel het, is daar waarskynlik ’n tekort aan emosionele intimiteit. Dink mooi of jy nog gevoelens van omgee en liefde het vir jou maat, voor jy voortgaan met die egskeiding. (Moet dit egter nie verwar met jammerte, skuldgevoelens of vrees vir alleenheid nie.) As daar enigsins nog liefde in jou oor is vir jou maat, oorweeg verdere berading.
* Is dit wat nog oor is van jul verhouding enigsins nog ’n huwelik? Dink mooi oor die definisie van ’n huwelik: Dis twee mense wat ’n driehoek vorm saam met God en werk vir die belang van die verhouding, nie twee mense wat veg vir hul eie behoeftes nie.
* Wil jy ’n egskeiding hê of wil jy net dreig met ’n egskeiding? As jy kwaad en gefrustreerd voel, dreig jy moontlik met egskeiding. Dit is egter ’n magspel en ’n smagting na jou maat se aandag. As julle op soek is na oplossings, sal dreigemente jou nêrens bring nie.
* Is jou besluit nugter of emosioneel? Moenie dat goeie óf slegte emosies inmeng met jou besluit nie. As jy besluit om te skei op ’n oomblik wat jy emosioneel oorweldig voel, gaan dit nie enige probleme oplos nie.
* Kyk mooi na jou redes. Hoop jy dat ’n egskeiding sal veroorsaak dat jou maat jou beter behandel en jou meer waardeer? Dit sal slegs die konflik vererger. As jy na ’n verandering smag in die dinamiek tussen jou en jou maat, skei jy vir die verkeerde redes en is verdere berading eerder die antwoord. Onthou, as julle geskei is, sal jou maat vry wees vir ander verhoudings. As dit jou ongemaklik maak, moet jy twee keer dink.
* Dink mooi oor die nagevolge. Egskeiding kan ’n verlies aan drome beteken. Dit gaan jou kinders ernstig beïnvloed en dit gaan julle moontlik finansieel ook benadeel. Oorweeg dit, maar moenie dat skuldgevoelens hieroor jou in ’n giftige verhouding laat bly waar jy gebreek word nie.
Kan elke huwelik gered word?
As jy oorweeg om te skei, dink weer en weer oor jou besluit. Luister na ander se menings, maar moenie dat hulle die besluit vir jou neem nie. As jy besluit om te skei: Besluit vooraf dat jy nié sal leef soos ’n slagoffer nie, maar dat jy sal vergewe sodat ’n vervulde lewe ná die egskeiding binne jou bereik is. As jy besluit om te bly of nog onseker is, doen álles wat jy kán om jou huwelik te red.
Elmarie van Wyk, ’n Imago-verhoudingsterapeut van Centurion, sê: “God is altyd groter as ons probleme en daar is altyd die kans dat die ‘skuldige’ of ‘siek’ party gesond kan word. In die gevalle waar dit (teoreties) beter is vir ’n paartjie om te skei, moet ons dit eerder in die lig daarvan sien dat die gesin teen hierdie persoon se ‘siekte’ beskerm moet word.”
Sy meen dat redes soos “ons het mekaar ontgroei” of “ek wil myself vind” nie ’n egskeiding regverdig nie, maar terselfdertyd moet albei partye gewillig wees om aan die huwelik te werk.
Anri van den Berg, ’n huweliksberader van Vita Nova in Elarduspark, waarsku dat skei of bly albei verreikende gevolge vir ’n paartjie inhou, en dat hulle gewillig moet wees om met hierdie gevolge saam te leef. Vir mense wat van mening is dat hulle al alles probeer het, gee sy die volgende raad: “Verandering is ’n proses en neem tyd – jy kan nie verwag om na een beradingsessie ’n totale ommekeer in jou verhouding te beleef nie! Dit verg tyd, geduld en harde werk. Nie ’n week nie, nie ses maande nie, maar ten minste ’n jaar. ’n Jaar se commitment, effort, sweet en trane. Jy kan enige tyd besluit om te skei, maar wanneer jy geskei is, is die omdraaikans min.”
Addisionele bronne: www.divorcesupport.about.com.
